Minister van Energie Tinne Van der Straeten en Vice-eersteminister en minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne zetten vandaag met de offshore sector de krijtlijnen uit voor de offshore windmolens van de toekomst. Die worden binnenkort gebouwd in de Prinses Elisabethzone, zonder subsidies of met winsten die terugvloeien naar de overheid, en met burgerparticipatie.
- De federale regering heeft in oktober 2021 beslist om de capaciteit van windenergie op de Noordzee te verdrievoudigen tegen 2030. Dat is mogelijk dankzij grotere en krachtigere windturbines in de Prinses Elisabethzone, dalende kosten en dankzij een energie-eiland, dat België als eerste land zal bouwen in de Noordzee.
- De eerste zone werd gebouwd met stevige subsidies van de overheid. Sindsdien heeft de sector zich enorm ontwikkeld. De kennis is toegenomen, de bouw verliep sneller, de windmolens werden almaar groter en efficiënter, de kosten daalden met 44% het voorbije decennium. Wind op zee is nu één van de goedkoopste energiebronnen.
- We willen dat de burgers daar nu ook de vruchten van kunnen plukken. Direct door mee te gaan investeren via burgerparticipatie en een rendement beter dan op een spaarboekje. En indirect doordat het ofwel zonder subsidies kan of dat grote winsten voortaan automatisch terugvloeien naar de overheid.
- Of dit ook mogelijk is, zal blijken uit een publieksbevraging die loopt tot 18 februari 2022. De input van alle stakeholders wordt verzameld voor het opstellen van de overheidsopdracht die de verschillende domeinconcessies zal toekennen.
- Met de energieswitch versnelt België naar 100% hernieuwbare energie. Door meer goedkope hernieuwbare energie in eigen land te voorzien, zijn we beter beschermd tegen stijgende energieprijzen. Dat is goed voor de natuur en goed voor de factuur.
Minister Van der Straeten legt vandaag een uitgebreide publieksbevraging voor aan alle stakeholders van de offshore wind sector. Nog tot 18 februari kunnen zij hun input indienen met het oog op de overheidsopdracht die de domeinconcessies zal toekennen voor de bouw van windmolens in de Prinses Elisabethzone. De overheidsopdracht wordt later dit jaar aan de ministerraad voorgelegd. De minister geeft al een duidelijke richting aan met een brede publieksbevraging. Een eerste indicatie van de criteria die worden opgenomen in de overheidsopdracht wordt voorgelegd aan alle stakeholders. In het oog springen de criteria voor lage kost en voor burgerparticipatie.
Wind op zee, wordt winst op zee
Op vraag van minister Van der Straeten onderzocht de CREG bestaande steunmechanismen voor offshore wind in andere Europese landen, met het doel de Belgische overheidssteun zo laag mogelijk te houden. De resultaten van dit onderzoek zijn opgenomen in de publieksbevraging. Twee opties worden naar voor geschoven: “Zero Bid” en “two sided Contract for Difference”.
Bij “Zero Bid” ontvangt de winnaar van de aanbesteding geen overheidssteun. De winst van het project is zo volledig onderhevig aan de fluctuerende marktprijzen.
Een “two-sided Contract for Difference” daarentegen legt een prijs vast en biedt aanbesteders gegarandeerde inkomsten. Wanneer de prijzen op de elektriciteitsmarkt hoger liggen dan de vastgelegde prijs vloeit de overwinst terug naar de overheid en uiteindelijk de consument.
Burgers, organisaties en kmo’s binnenkort mede-eigenaars van een windmolen op zee
Op voorstel van minister Van der Straeten keurde de Ministerraad in mei 2021 een aanpassing van de elektriciteitswet goed, die burgers toelaat een actievere rol op te nemen in de elektriciteitsmarkt. Dankzij nieuwe rechten voor energiegemeenschappen zullen zowel burgers, lokale autoriteiten waaronder gemeenten, onderwijsinstellingen, verenigingen, maar ook KMO’s binnen enkele jaren mede-eigenaar van offshore windmolens kunnen worden, en daarmee dus ook medeproducent van hernieuwbare energie.
Minister van Energie Tinne Van der Straeten: “De energieswitch moet er één zijn van en voor iedereen. Energiebevoorrading, dat gaat niet enkel over infrastructuur. Dat gaat in de eerste plaats over mensen: energie is van iedereen en iedereen heeft het nodig. Ik wil onze burgers hierbij betrekken om zo een maatschappelijk draagvlak te creëren. En hoe kunnen we dat beter doen dan ze de kans te geven mede-eigenaar en – energieproducent te worden? België is momenteel nummer 6 in de wereld op gebied van wind op zee. Offshore wind is een nationale trots, naast onze frieten, onze chocolade en ons bier. Ik wil dat alle Belgen kunnen delen in die trots en er mee de vruchten van plukken.”
Vanaf 2023 worden de tenders uitgeschreven voor de tweede zone. Het wordt mogelijk om energiegemeenschappen op te richten. Deelnemers in een energiegemeenschap zullen ook samen kunnen investeren in windmolens op zee en deze elektriciteit zelf kunnen verbruiken. Zo wordt windenergie écht toegankelijk voor iedereen.
De herziene elektriciteitswet kent specifieke rechten toe aan burgers, energiegemeenschappen voor burgers, organisaties en kmo’s, waardoor ze meer actief kunnen deelnemen aan de energiemarkt, zoals participeren in offshore windprojecten, maar ook in energieopslag en vraagsturing. Zo zal de consument op termijn in real-time en op transparante wijze de nodige informatie krijgen, zowel over zijn factuur, als over verbruik en tarieven. Met behulp van dynamische contracten kan de consument zijn verbruik afstemmen op de marktprijzen, waardoor hij eigenaar wordt van zijn factuur, en zo bewust kan streven naar een lager energieverbruik. We versterken op die manier niet alleen de rol van de consument in de energietransitie, maar maken zo ook meer flexibiliteit op de markt mogelijk, waardoor het aandeel hernieuwbare energie in de Belgische energiemix kan groeien. Tot slot wordt de rol van de regulator uitgebreid, om meer slagkracht te hebben in een wijzigende energiemarkt.
Vice-eersteminister en minister Van de Noordzee Vincent Van Quickenborne “De ontwikkeling van de Prinses Elisabeth Zone is belangrijk voor de energiebevoorrading van ons land en voor het behalen van onze klimaat- en hernieuwbare energiedoelstellingen. Wat de Belgische offshore zo bijzonder maakt, is dat wij het eerste land zullen zijn om windmolens te bouwen in natuurgebied. Dit kunnen we doen omdat we al heel veel wetenschappelijke expertise hebben opgebouwd omtrent de omgevingsimpact van windmolens. We zullen dan ook zeer nauwkeurig en strikt de randvoorwaarden kunnen bepalen in de tenderprocedure. Hiervoor worden niet minder dan 25 natuurstudies uitgevoerd. Daarnaast nemen we ook het financieringsaspect onder de loep. Samen met collega Van der Straeten maken we werk van een marktconforme regeling. Onder de vorige legislatuur werd fors bespaard op de subsidieregeling voor de bouw van de offshore windparken. Deze zone moet volledig zonder subsidies kunnen gebouwd worden, zoals Duitsland en Nederland ons recent al hebben voorgetoond.”
