Doelgerichte sociale maatregelen, structurele hervorming van de energiefactuur en oneerlijke praktijken bannen. Dat zijn de drie speerpunten van het energiepakket waarover de federale regering een akkoord heeft bereikt.
De federale regering verlengt de maatregel om de energiefactuur te verlagen voor 1 miljoen gezinnen die dit het meest nodig hebben met 3 maanden. Het gaat over 20% van alle gezinnen, of 2 miljoen mensen die tot de lente goedkope energie krijgen. Zij krijgen in 2021 ook een bijkomende vermindering van 80 euro om de prijsstijging op te vangen. Het sociaal tarief blijft ook nadien behouden voor bijna 500.000 meest kwetsbare gezinnen.
Tegelijkertijd hervormt de regering de elektriciteits- en gasfactuur structureel. De energiefactuur wordt opgekuist en alles wat er niet in thuis hoort wordt eruit gehaald. Alle federale heffingen worden uit de factuur gehaald en er wordt op 1 januari 2022 een accijns ingevoerd. Dat zorgt voor een daling van de het federaal aandeel op de energiefactuur met 30 euro voor elk gezin. Deze structurele hervorming laat toe om op termijn een groene taxshift door te voeren. Zo maken we elektriciteit goedkoper en ontmoedigen we het gebruik van fossiele energie.
Oneerlijke praktijken worden aangepakt en de consument wordt wettelijke beter beschermd. Zo zal de voorschotfactuur niet langer eenzijdig kunnen worden verhoogd door de energieleverancier en wordt het goedkoper om van variabele contracten te veranderen.
Het totale energiepakket om de energiefactuur te verlagen bedraagt 760 miljoen euro. De federale regering laat bijna dubbel zoveel BTW meerinkomsten terugvloeien om de energiefactuur te verlagen.
Verlenging en sociaal tarief voor 1 miljoen gezinnen
Dankzij de verlenging van het sociaal tarief tot 31 maart 2022 zijn 20% van de gezinnen langer beschermd tegen stijgende prijzen. Daarnaast ontvangen ze een bijkomende eenmalige korting van 80 euro.
Zo vermijden we dat ze op een duur moment, net wanneer ze het meest verbruiken om de woning te verwarmen, moeten overstappen naar een energiecontract in de markt. Er wordt een uitfasering voorzien en in het geval van aanhoudend hoge prijzen is een verdere verlenging niet uitgesloten. Het sociaal tarief blijft nadien behouden voor 500.000 meest kwetsbare gezinnen.
Het sociaal tarief tempert de energiefactuur en is een doeltreffend instrument om mensen in armoede en mensen met een bescheiden inkomen te helpen. Het is een gerichte maatregel voor de 2 miljoen mensen die het het meest nodig hebben.
Dankzij het sociaal tarief hebben 1 miljoen gezinnen gemiddeld 690 euro minder moeten betalen in 2021. Daarbij komt een bijkomende korting van 80 euro verrekend via de elektriciteitsfactuur. De verlenging van het sociaal tarief in 2022 tijdens de winter betekent een verlaging van de energiefactuur met 720 euro. Dit komt omdat het grootste verbruik in de winter ligt en de prijzen hoog zijn.
De regering maakt 16 miljoen euro vrij voor het gas- en elektriciteitsfonds om via het OCMW energiebesparende maatregelen te nemen.
- Kost 2021: 176 miljoen euro + 100 miljoen euro meeruitgave door hoge energieprijzen + 72 miljoen eenmalige korting van 80 euro
- Kost 2022: 208 miljoen euro voor het eerste trimester + 32 miljoen euro uitfasering
- Totaal: 588 miljoen euro
Structurele vereenvoudiging factuur: invoering energienorm via accijnshervorming
Minister Van der Straeten heeft de afgelopen maanden samen met het kabinet van vice-premier Van Peteghem een structurele hervorming van energiefactuur uitgewerkt.
Alle federale heffingen worden uit de factuur gehaald en er wordt een accijns ingevoerd. De invoering van de energienorm laat al 10 jaar op zich wachten en wordt eindelijk gerealiseerd. Zo zorgen we dat de factuur helder en begrijpbaar is.
De hervorming betekent dat toekomstige prijsstijgingen in het federaal aandeel op de factuur niet langer worden doorgerekend. De structurele hervorming laat ook toe om op termijn een groene taxshift te realiseren, bijvoorbeeld via een cliquet-systeem. Zo maken we elektriciteit goedkoper en ontmoedigen we het gebruik van fossiele energie.
Via de accijnshervorming voert de federale regering de energienorm. De energienorm verbetert de koopkracht van gezinnen en de competitiviteit van bedrijven. Deze structurele hervorming impliceert een verlaging van de energiefactuur met 30 euro per gezin in 2022.
Hoe werkt het?
De accijns zet een regelaar op de elektriciteits- en gasfactuur. Daardoor stijgt het federaal aandeel op de energiefactuur niet langer automatisch zoals dat vroeger wél het geval was.
De accijns of ‘regelaar’ wordt gelegd op niveau van federale heffingen in 2021 (jaarlijks 666 miljoen euro).
Die bestonden uit:
- De federale bijdrage gas en elektriciteit: deze werd gebruikt voor de financiering van de CREG, de sanering nucleaire passiva in de Kempen en de financiering sociale maatregelen;
toeslagen op de federale nettarieven om de windparken op zee en de strategische reserve te financieren.
Dit betekent dat een radicale breuk in de aanrekening van het energiebeleid via de energiefactuur. Waar vroeger prijsstijgingen de weg vonden naar de factuur, is nu beslist om de factuur constant te houden.
Toegepast in 2022 betekent dit concreet:
Geen bijkomende kosten in 2022 in federale heffingen: - 103 miljoen euro
- 30 miljoen euro voor windparken op zee
- 73 miljoen euro voor federale bijdrage elektriciteit en gas
Vrijstellingen voor concurrentiekracht van bedrijven en gezinnen die kwetsbaar zijn voor een hoge energiefactuur: - 53 miljoen euro
-26,5 miljoen euro vrijstellingen voor gezinnen
-27 miljoen euro vrijstellingen voor bedrijven
Kost 2022: 156 miljoen euro
Met andere woorden verlicht de federale regering de energiefacturen voor gezinnen met 103 miljoen euro. Bovendien verbetert ze de koopkracht van gezinnen en competitiviteit van bedrijven met 53 miljoen euro.
Dit betekent besparing van 30 euro per gezin op de energiefactuur in 2022 (voor wie geen sociaal tarief heeft).
Tot slot zal de koopkracht en concurrentie elk jaar nauwkeurig gemonitord worden aan de hand van de situatie in de buurlanden. Dit leidt tot een jaarlijks rapport met aanbevelingen voor de federale regering.
Betere bescherming consumenten wettelijk verankerd
Oneerlijke praktijken worden aangepakt en de consument wordt wettelijk beter beschermd.
Leveranciers kunnen niet langer eenzijdig het voorschot verhogen zonder toestemming van de klant. Het wordt ook makkelijker om variabele contracten te verbreken. Sowieso kan elke klant zonder kosten van leverancier veranderen. Voor klanten met variabele contracten die na 6 maanden van leverancier wisselen, wordt nu bijkomend bepaald dat de forfaitaire abonnementskost moet aangerekend worden op basis van het aantal geleverde dagen in plaats van op jaarbasis. Deze forfaitaire abonnementskost verschilt van leverancier tot leverancier. In de feiten is dit vandaag een verborgen verbrekingsvergoeding, en dus een drempel om van leverancier te veranderen.
Een derde wettelijke verankering is dat wie op een bepaald moment geen recht meer heeft op sociaal tarief voortaan automatisch het goedkoopste tarief wordt aangeboden.
Langs hun kant hebben de energieleveranciers zich geëngageerd tot bijkomende maatregelen, uitgewerkt in een charter voor goede praktijken. In het charter wordt opgenomen dat er flexibele betalingsfaciliteiten zijn en geen extra kosten worden aangerekend die het gevolg zijn van uitgestelde betalingen. Consumenten krijgen steeds transparant de goedkoopste formule aangeboden. Ook deur-aan-deur-verkoop wordt aangepakt. De cowboys die dure contracten aansmeren aan slecht geïnformeerde klanten moeten eruit. Er wordt een gedragscode uitgewerkt. Tot slot spelen de energieleveranciers ook een sensibiliserende rol door hun klanten tips voor energiebesparing te geven.
De wispelturige energiemarkten vereisen ook een verhoogd toezicht. De regulator en de economische inspectie wordt daarom gevraagd om een verhoogde waakzaamheid.
