Minister van Energie Tinne Van der Straeten wil een breed maatschappelijk debat opstarten over de berging van radioactief afval. Dat zei de minister naar aanleiding van 40 jaar HADES, de organisatie die onderzoek doet naar geologische berging van afval in klei in België.
"De beslissing komt toe aan alle Belgen. Ook al is het rijkelijk laat om het debat te openen, dit is het startschot"
Ondergronds laboratorium
Het laboratorium van HADES ligt 225 meter onder de grond in Mol. Er worden tests uitgevoerd met betrekking tot de uitvoerbaarheid en veiligheid van geologische berging van kernafval in kleilagen. Experimenten hier tonen aan dat een installatie industrieel uitgegraven kan worden en dat de veiligheid op lange termijn verzekerd kan worden. Die kennis moet helpen om h et maatschappelijk debat op te starten richting een reële bergingsinstallatie.
In de jaren 1970 deden de eerste commerciële kerncentrales hun intrede. In de jaren 1980 werd gestart met het graven van schachten en galerijen in de klei, door middel van een tunnelmachine. Constructies van beton en gietijzer werden naar beneden gebracht.
Klei isoleert het afval en houdt de radioactiviteit vast. Nergens ter wereld was er een ander laboratorium dat voor dit specifieke doel gebouwd was. Veertig jaar onderzoek in het ondergrondse laboratorium leidde tot een uitgebreide kennis over de kleilaag en een goed begrip van alle processen die voor de veiligheid van een diepe bergingsinstallatie relevant zijn.
Minister Van der Straeten roept nu op tot een participatief traject van besluitvorming. Dat zal gebeuren in samenwerking met de Koning Boudewijnstichting. De bedoeling is om grondig na te denken over "onomkeerbare besluiten." Wat doen we in de toekomst bijvoorbeeld met verbruikte splijtstoffen uit Doel en Tihange? Pakken we de berging multinationaal aan? "Er zijn nog heel wat beslissingen te nemen", aldus de minister.
De ervaring met een oppervlaktebergingsproject toonde aan dat participatie de enige manier is om tot een oplossing te komen. In een eerste fase is het de bedoeling om alle mogelijke partners, van burgers tot middenveld, industrie en academici, te informeren over het debat. Daarna volgt een tussentijdse rapportage van alle panels. Na een tweede fase komen er concrete aanbevelingen en een eindrapport.
Nucleaire berging: langstlopende en duurste werf van ons land
"De opdracht waar we voor staan, tart de verbeelding", gaat Van de Straeten verder. "Nucleaire berging is de langstlopende en duurste werf van ons land. Het is tijd voor een debat dat de aanzet is voor definitieve oplossingen. Dit gaat verder dan een burgerraadpleging."
Bedoeling van het debat is de creatie van een draagvlak. Daar ligt de politiek van wakker, als ze zien hoe moeizaam andere infrastructuurwerken verlopen. "We moeten de bevolking blijven betrekken en informeren in alle fases. Ik verwacht ook effectief dat mensen zich gaan informeren en het debat mee willen voeren om zo te komen tot een gedragen, technische oplossing", besluit de minister.
Het voorstel tot debat werd in eerste lezing goedgekeurd tijdens de ministerraad van 1 april 2022. Concreet zal NIRAS nu aan de Koning Boudewijnstichting vragen om een maatschappelijk debat voor te bereiden met zowel burgers als experten: de nucleaire autoriteit, het FANC, de producenten, de gewestregeringen, de federale en regionale overheden en academici.
Het maatschappelijke debat omvat in het algemeen verschillende standaardfasen; een online bevraging en verschillende participatievormen, zoals een publieksforum en thematische workshops. De conclusies moeten door iedereen gedragen worden. Die conclusies worden dan meegenomen om de tweede stap in het Nationaal Beleid, namelijk het implementeren van een oplossing, voor te bereiden en voor te leggen aan de regering.
Bron: BELGA
