nucleair

Belgisch EU-voorzitterschap: de bevoorradingsketen van radio-isotopen beveiligen om kankers te genezen

Belgisch EU-voorzitterschap: de bevoorradingsketen van radio-isotopen beveiligen om kankers te genezen

In het kader van het Belgisch EU-voorzitterschap brengt de FOD Economie, in samenwerking met het Studiecentrum voor kernenergie (SCK CEN) en het Nationaal Instituut voor Radio-elementen (IRE), tientallen spelers uit de nucleaire geneeskunde samen in Brussel om te bespreken wat de sector nodig heeft om de gezondheidszorg met radio-isotopen efficiënter toegankelijk te maken voor alle Europese patiënten en deze in de toekomst te verankeren Ze geven er inzicht over de sectornoden om meer efficiënte geneeskunde met radio-isotopen naar alle Europese patiënten te kunnen brengen en die in de toekomst te kunnen verankeren.  

Zo liggen onder meer Europese autonomie ook inzake de noodzakelijke infrastructuur op tafel maar ook de erkenning als kritiek geneesmiddel om dit te realiseren.  

Nucleaire geneeskunde staat traditioneel sterk in België. Wij zijn wereldspelers inzake diagnostische radio-isotopen en stonden in 2010 aan de wieg van het observatorium voor medische radio-isotopen. Op deze wijze worden crisissen inzake de bevoorrading zo goed mogelijk vermeden.  Veertien jaar na de oprichting van dit observatorium is de conclusie duidelijk: de bestaande infrastructuur moet verder worden uitgebouwd en vernieuwt, zij zijn de pijlers waar onze onderzoekscentra, bedrijven én ziekenhuizen zich op enten. België heeft dan ook een unieke positie om therapeutische radio-isotopen als een cruciale kwestie op de politieke agenda te plaatsen. Vandaag al behandelen oncologen kankerpatiënten met lutetium-177. Daarnaast zijn nog meer dan 500 klinische studies lopende om het therapeutische effect van nieuwe radiofarmaca of het potentieel ervan voor andere kankersoorten te bewijzen. Ervaring leert dat de radiofarmaca de kans op therapierespons aanzienlijk verhogen, ook bij uitgezaaide kankers en efficiënter zijn. Europa moet vandaag actie nemen om die therapeutische radiofarmaca breed toegankelijk te maken – en dat voor alle Europese patiënten.  

België is vastbesloten om daarbij een leidende rol te spelen tijdens zijn voorzitterschap van de Raad van Europese Unie. Het land voegt meteen de daad bij het woord en riep vandaag meer dan 180 oncologen, farmaceutische spelers en wetenschappers samen voor een voorbereidend congres in Brussel om hun inzichten te delen. Hamvraag van de dag is: welke noden kan Europa helpen invullen om therapeutische radiofarmaca beschikbaar, betaalbaar, betrouwbaar, (snel) toegankelijk en kostenefficiënt te maken? En welke obstakels verhinderen de weg naar dat einddoel?  

Deze tak in nucleaire geneeskunde heeft nood aan een rijke voedingsbodem om tot bloei te komen. Europa heeft alles in huis om dat te bieden. “Ook na Europese goedkeuring vraagt de implementatie van radiofarmaceutische behandelingen in bepaalde landen meer tijd dan in andere. Neem bijvoorbeeld Italië. In 2022 werd een behandeling met lutetium-177 PSMA door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) goedgekeurd. Toch wordt ze in ziekenhuizen nog niet routinematig ingezet, omdat het nationale gezondheidssysteem dergelijke behandelingen niet terugbetaald. De kloof tussen landen op het gebied van onderzoek is dus nog diep, maar een robuust regelgevend kader kan helpen die kloof te overbruggen. Door onderzoek te stimuleren en training in die specifieke medische takken te verbeteren, streven we naar een versnelde ontwikkeling van dit type kankerbehandelingen”, verklaart Valentina Ambrosini, Professor ‘Nucleaire geneeskunde’ aan Universiteit van Bologna. De sector hoopt dat die ontwikkelingen er uiteindelijk voor zullen zorgen dat die behandelingen vroeger in het behandelingsplan komen. “Zo kunnen we de strijd tegen kanker effectiever voeren.” 

Lijst van kritieke geneesmiddelen 

Een belangrijk punt is de erkenning van therapeutische radio-isotopen als kritisch geneesmiddel. In december 2023 publiceerde de Europese Commissie de eerste Unielijst van kritieke geneesmiddelen. Die lijst kadert in Europa’s inspanningen om te waarborgen dat patiënten toegang hebben tot de geneesmiddelen die ze nodig hebben, door de voorzieningszekerheid te bevorderen en tekorten te voorkomen. “De strijd tegen kanker win je niet alleen. Een erkenning als kritiek geneesmiddel is een erkenning van een gedeelde, maatschappelijke uitdaging. Het opent de deur naar een nauwere samenwerking en coördinatie in de ontwikkeling, productie en distributie van die cruciale behandelingen, en legt de basis voor een overkoepelend wetgevend kader”, verklaart Koen Hasaers, directeur ‘Nuclear Medical Applications’ bij het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN. 

Europese autonomie 

Daaraan gelinkt is ook de Europese autonomie. Het streven naar autonomie versterkt niet alleen de weerbaarheid van Europa, maar draagt ook bij aan de visie van een Gezonde Unie, waarin Europese landen samenwerken om de gezondheidszorg te verbeteren en te waarborgen voor alle Europese burgers.  

Europa streeft actief naar autonomie in de productie en levering van diagnostische radio-isotopen en zet tegelijk sterk in op de ontwikkeling van nieuwe therapeutische innovatieve radio-isotopen. Die isotopen zijn essentieel voor de medische zorg van alle Europese patiënten, voor diagnose van hart- en neurologische aandoeningen en kanker. Bovendien zijn er de nieuwe therapieën voor de behandeling van kanker. Voor alle grondstoffen geldt het belang van autonomie, maar in nucleaire geneeskunde draait het om mensenlevens, waardoor de urgentie eens zo groot is”, kadert minister van Energie. 

Betere levenskwaliteit en gepersonaliseerde geneeskunde 

Waarom zijn deze behandelingen efficiënter? Bij Targeted Radionuclide Therapy (TRT) navigeert een speciaal ontworpen molecule rechtstreeks naar een tumor en meteen eventuele uitzaaiingen. In zijn tocht sleept hij een radioactieve stof met zich mee. De molecule is in feite als een auto, uitgerust met GPS en aanhangwagen. Hij rijdt precies naar een tumor en zijn eventuele uitzaaiingen, en vervoert in zijn aanhangwagen een radio-isotoop. Eenmaal op zijn bestemming aangekomen, parkeert de molecule en start de radioactieve stof haar missie. En die missie is: de kankercellen héél precies en lokaal bestralen. Ze raken beschadigd, waardoor ze afsterven en de tumor zelf uiteindelijk krimpt. Het is millimeterwerk, het is precisiegeneeskunde. Voor patiënten vertaalt zich dat naar minder bijwerkingen en een betere levenskwaliteit. Met TRT betreedt kankerbestrijding een nieuw tijdperk waarin ze niet alleen doeltreffender is, maar ook persoonlijker en menselijker. 

 


Présidence belge de l’UE : sécuriser la chaine  d’approvisionnement des radio-isotopes pour soigner les cancers 

Dans le cadre de la Présidence belge de l’Union européenne, le SPF Economie, en collaboration avec le Centre d’étude nucléaire (SCK CEN) et l’Institut national des radioéléments (IRE), réunit à Bruxelles des dizaines d'acteurs de la médecine nucléaire pour discuter des besoins du secteur afin de rendre les soins de santé avec des radio-isotopes plus efficaces accessibles à tous les patients européens, aujourd’hui et demain 

Cette discussion aborde notamment la question de l'autonomie européenne en matière d'infrastructure, ainsi que la reconnaissance des radio-isotopes comme médicaments critiques pour atteindre cet objectif.

La médecine nucléaire est traditionnellement forte en Belgique. La Belgique figure parmi les acteurs mondiaux en ce qui concerne les radio-isotopes à des fins de diagnostic et a été à l'origine de l'observatoire des radio-isotopes médicaux en 2010. Précisément, cette initiative visait à éviter autant que possible les crises d'approvisionnement. Quatorze ans après la création de cet observatoire, le constat est là : l’infrastructure existante doit être étendue et modernisée, car elle constitue les piliers sur lesquels reposent nos centres de recherche, nos entreprises et nos hôpitaux. La Belgique occupe donc une position unique pour placer les radio-isotopes thérapeutiques au centre de l'agenda politique.  

Aujourd'hui, les oncologues traitent déjà les patients atteints de cancer avec le lutétium-177. Plus de 500 études cliniques sont en cours pour prouver l'effet thérapeutique de nouveaux produits radiopharmaceutiques ou leur potentiel pour d'autres types de cancer. L'expérience montre que les produits radiopharmaceutiques augmentent considérablement les chances de réponse au traitement, même pour les cancers métastatiques, et sont plus efficaces. L'Europe doit agir dès aujourd'hui pour rendre ces produits radiopharmaceutiques thérapeutiques largement accessibles - et ce, pour tous les patients européens. 

La Belgique est déterminée à jouer un rôle de leader pendant son mandat à la présidence du Conseil de l'Union européenne. Le pays passe immédiatement à l'action en réunissant aujourd'hui plus de 180 oncologues, acteurs pharmaceutiques et scientifiques pour un congrès préparatoire à Bruxelles afin de partager leurs perspectives. La question clé de la journée est : quels besoins l'Europe peut-elle aider à combler pour rendre les produits radiopharmaceutiques thérapeutiques disponibles, abordables, fiables, accessibles (rapidement) et rentables ? Et quels sont les obstacles qui entravent la réalisation de cet objectif ? 

Ce domaine de la médecine nucléaire a besoin d'un sol fertile pour s'épanouir. L'Europe a tous les atouts pour le fournir. 

Valentina Ambrosini, professeure de médecine nucléaire à l'Université de Bologne :  "Même après l'approbation européenne, la mise en œuvre des traitements radiopharmaceutiques prend plus de temps dans certains pays que dans d'autres. Prenez par exemple l'Italie. En 2022, un traitement au lutétium-177 PSMA a été approuvé par l'Agence européenne des médicaments (EMA). Pourtant, il n'est pas encore couramment utilisé en milieu hospitalier car le système de santé national ne rembourse pas de tels traitements. La disparité entre les pays en matière de recherche est donc encore profonde, mais un cadre réglementaire solide peut aider à combler cette lacune. En stimulant la recherche et en améliorant la formation dans ces domaines médicaux spécifiques, nous visons à accélérer le développement de ce type de traitement du cancer. Le secteur espère que ces développements permettront finalement d'intégrer ces traitements plus tôt dans le plan de traitement. "Cela nous permettra de mener une lutte plus efficace contre le cancer." 

Liste des médicaments critiques 

Un point crucial est la reconnaissance des radio-isotopes thérapeutiques comme médicaments critiques. En décembre 2023, la Commission européenne a publié la première liste de médicaments critiques. Cette liste s'inscrit dans les efforts de l'Europe pour garantir aux patients l'accès aux médicaments dont ils ont besoin, en favorisant la sécurité de l'approvisionnement et en évitant les pénuries. "La lutte contre le cancer ne se gagne pas seule. La reconnaissance en tant que médicament critique est une reconnaissance d'un défi sociétal partagé. Cela ouvre la porte à une coopération et une coordination plus étroites dans le développement, la production et la distribution de ces traitements cruciaux, et pose les bases d'un cadre législatif global", explique Koen Hasaers, directeur des 'Applications médicales nucléaires' au Centre de recherche nucléaire SCK CEN. 

Autonomie européenne 

La quête d'autonomie renforce la résilience de l'Europe et s'inscrit dans la vision d'une Union en bonne santé, où les pays européens collaborent pour améliorer et garantir les soins de santé à tous les citoyens européens. 

"L'Europe s'efforce activement d'atteindre l'autonomie dans la production et la fourniture de radio-isotopes à des fins de diagnostic, tout en investissant fortement dans le développement de nouveaux radio-isotopes thérapeutiques innovants. Ces isotopes sont essentiels pour les soins médicaux de tous les patients européens, pour le diagnostic des maladies cardiaques, neurologiques et du cancer. Le besoin d'autonomie est crucial pour toutes les matières premières, mais en médecine nucléaire, il s'agit de vies humaines, ce qui rend l'urgence d'autant plus pressante", déclare la ministre  fédérale de l'Énergie. 

Une meilleure qualité de vie et la médecine personnalisée 

Pourquoi ces traitements sont-ils plus efficaces ? Dans la thérapie par radionucléides (Targeted Radionuclide Therapy (TRT)), une molécule spécialement conçue navigue directement vers une tumeur et éventuelles métastases. En chemin, elle transporte une substance radioactive. La molécule agit comme une voiture équipée d'un GPS et d'une remorque. Elle se dirige précisément vers la tumeur et ses éventuelles métastases, transportant avec elle un radio-isotope. Une fois arrivée à destination, la molécule se gare et délivre la substance radioactive. Sa mission est alors de traiter très précisément et localement les cellules cancéreuses. Elles sont endommagées, ce qui entraîne leur mort et finalement, la réduction de la tumeur elle-même. C'est un travail de précision au millimètre près, une médecine de précision. Pour les patients, cela se traduit par moins d'effets secondaires et une meilleure qualité de vie. Avec la TRT, la lutte contre le cancer entre dans une nouvelle ère où elle est non seulement plus efficace, mais aussi plus personnalisée et plus humaine. 

 
 

Ook interessant

Bevoorradingszekerheid

België timmert verder aan onafhankelijke, bevoorradingszekerheid met batterijen en opslagcapaciteit

17 sep 2024

De Europese Commissie heeft in het kader van een dossier “staatssteun” groen licht gegeven voor d...

Wind op zee

Minister Tinne Van der Straeten announces the launch of Belgium's first auction for the Princess Elisabeth offshore wind zone

13 sep 2024

The European Commission has approved Belgium's state aid mechanism, paving the way for the auctio...

Wind op zee

Principes voor tendercriteria voor de drie nieuwe windparken gekend

02 jul 2024

De principes voor de tendercriteria voor de Prinses Elisabeth-zone, de drie nieuwe windmolenparke...

Cookies op tinnevanderstraeten.be

Groen gebruikt functionele en analytische cookies die noodzakelijk zijn om de website goed te laten functioneren. Deze cookies verwerken geen persoonsgegevens en hier is geen toestemming voor nodig.

Als je daarvoor toestemming geeft, maken we ook gebruik van marketingcookies. Die stellen ons in staat om de website beter af te stemmen op jouw voorkeuren.

Je kunt je instellingen altijd weer wijzigen op de pagina over de cookies.

Voorkeuren aanpassen